Đừng làm hỏng làn da
Đừng làm hỏng làn da của bạn. Điều này có vẻ nghe như là một lời khuyên sáo rỗng nhưng nếu thật sự bạn muốn c ó một làn da đẹp đơn giản bạn ch ỉ cầnnhớ một điều thôi: Hãy chăm sóc làn da một cách thông minh. Điều đó có thể làm bạn ngạc nhiên nhưng thật sự nhiều dấu hiệu (và thường đa số trường hợp là như thế) có thể nhận biết được của sự lão hoá da là kết quả của các yếu tố có hại từ bên ngoài hơn là quá trình lão hoá tự nhiên của cơ thể. Do đó, bước dễ nhất, rẻ tiền nhất và có hiệu quả nhất là bạn cần xây dựng ngay chiến lược chăm sóc da của bạn để giảm thiểu các tác hại bên ngoài có thể tránh được. Bằng cách làm như vậy, bạn sẽ tạo dựng cơ sở cho việc trị liệu chống lão hoá da có hiệu quả. Nếu làm khác, tất cả các cố gắng chăm sóc da của bạn có vẻ sẽ có kết quả tối thiểu (ngoại trừ phải phẫu thuật thẩm mỹ một cách cơ bản).
Thật không may, sự việc lại ít khi đơn giản như vậy đối với hệ thống sinh lý phức tạp. Để tránh làm thương tổn da bạn cần phải biết rõ các nguyên nhân gây hại cho da. Bạn cũng cần phải biết rằng sự thương tổn da không phải lúc nào cũng gây ra đau đớn hoặc những kích ứng có thể nhận biết được và vì vậy nó thường tích luỹ ở mức độ không nhận thấy được.
Sau đây là tóm lược những nguyên nhân thường gặp nhất về thương tổn da và cánh phòng tránh chúng.
Tia tử ngoại (tia UV)
Nhiều người biết rằng tia tử ngoại từ ánh nắng mặt trời và các giường làm rám da góp phần vào việc hình thành các nếp nhăn và tăng nguy cơ gây ung thư da. Điều mà nhiều người không hiểu là nhiều sản phẩm lọc tia nắng mặt trời không đủ bảo vệ được da tránh hiện tượng lão hoá và không chống đươc ánh nắng trực tiếp mà chỉ tránh được một phần thương tổn cho da. Vì các tác hại của ánh nắng chỉ có thể đảo ngược một phần do đó cần tránh đến tối đa.
Các chất tẩy rửa
Các chất tẩy rửa đặc biệt là các chất được gọi là chất tẩy rửa ionic có thể gây tổn hại da. Các chất này được gọi là ionic vì các phân tử của chúng tích điện khi hoà tan trong nước. Loại chất tẩy rửa thưòng gặp nhất ở khắp nơi là natri lauryl sunfat, natri lauret sunfat (cả hai loại được ký hiệu là SLS) và các chất tương tự, ví dụ amoni lauryl sunfat, amoni lauret sunfat và các chất khác. Trên thực tế, SLS thường được dùng để tạo các thương tổn thực nghiệm cho da trong các nghiên cứu
lâm sáng các chất bảo vệ da. Vì là các chất tẩy rửa rất mạnh, SLS và các chất tương tự được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm gia dụng và chăm sóc da ví dụ dầu gội, xà phòng, các chất rửa, bột giặt v.v… (ngay cả các xà phòng thông thường cũng có chứa các chất tẩy rửa ionic không mạnh bằng các SLS)
Cần đọc thành phần các sản phẩm tiếp xúc với da của bạn. Nếu sản phẩm nào có chứa các chất tẩy rửa ionic thì phải loại bỏ hoặc hạn chế đến tối đa bằng cách sử dụng các sản phẩm tương đương có chứa các chất tẩy rửa không ionic, dùng các cách rửa khác, mang găng tay khi rửa bát đĩa… Ví dụ, nếu nước gội đầu hoặc xà phòng của bạn có chứa SLS hoặc các chất tương tự thì phải chuyển qua dùng dầu gội đầu cho trẻ em và xà phòng làm ẩm bằng glicerin.
Clo và nước nóng
Tắm nước nóng và gội đầu bằng nước nóng có vẻ là tốt nhưng thật ra lại không tốt với làn da của bạn. Clo trong nước máy là một chất oxi hoá (vì thế mới có tác dụng diệt vi khuẩn) và có thể gây thương tổn cho da. Nước càng nóng bao nhiêu thì càng gây hại cho da bấy nhiêu vì tốc độ các phản ứng hoá học tăng theo nhiệt độ. Cần hạn chế tắm và gội đầu bằng nước nóng (chỉ 1 lần trong ngày hoặc ít hơn) và không kỳ cọ quá lâu. Chỉ cần tắm nước ấm, không tắm nước nóng.
Các chất kích ứng
Các chất kích ứng da gây tổn hại cho da theo hai cách. Trước hết, có thể gây hại trực tiếp đến tế bào và cấu trúc của da. Sau nữa, có thể khởi phát phản ứng viêm và/hoặc dị ứng da, và đến lượt nó các phản ứng này có thể gây tổn hại da bằng cách giải phóng các gốc tự do và các metaloprotein hoặc MMP (matrix metalloproteinase: enzym phá huỷ cấu trúc da), phá huỷ, cắt nhỏ các phân tử colagen và elastin. Thường thướng các tổn hại do các phản ứng trên da là nặng nề hơn các tổn hại gây ra do các chất kích ứng. Điều này đặc biệt đúng ở những người có làn da mẫn cảm dễ bị phản ứng viêm và/hoặc dị ứng ngay với cả các chất kích ứng nhẹ. Mọi người nên cố gắng tránh các chất kích ứng da. Đặc biệt những người có làn da nhậy cảm cần phải hết sức thận trọng.
Viêm
Viêm là một phản ứng của cơ thể để đáp trả những loại yếu tố gây hại khác nhau như nhiễm khuẩn, sang chấn, trầy xước, bỏng v.v… Ít gặp hơn, viêm có thể là kết quả của một đáp ứng tự miễn dịch (khi hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu), trong trường hợp này viêm có thể xẩy ra mà không có nguyên nhân ngoại lai. Viêm là một phần rất quan trọng và cần thiết của cơ thể trong quá trình lành các vết thương. Tuy nhiên, quá trình viêm kéo dài và/hoặc quá mức sẽ gây hại cho da hoặc các tổ chức khác của cơ thể. Đặc biệt, quá trình viêm gây ra sự giải phóng một lượng lớn các gốc tự do độc hại và MMP, mà bên cạnh các tác dụng khác, các chất này tăng tốc quá trình lão hoá da. Trong khi các quá trình viêm ngắn và hạn chế như khi bị đứt tay, bị trầy xước hoặc do các mỹ phẩm gây ra không đáng lo thìcần phải quan tâm quá trình viêm mãn tính.
Nguyên nhân hay gặp nhất của quá trình viêm là trứng cá. Cần phải điều trị trứng cá mãn tính. Cần nhớ rằng một số phương pháp điều trị trứng cá (ví dụ dùng benzoyl peroxid) có tác dụng kích ứng và có thể gây hại cho da nếu dùng thường xuyên và lạm dụng. Việc điều trị phải không được gây hại cho da nhiều hơn bản thân bệnh trứng cá. Cần phải hợp tác với bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị không kích ứng hoặc ít kích ứng thích hợp với bệnh tình của bạn. Đừng áp dụng phương pháp điều trị có thể chữa khỏi trứng cá nhưng lại làm cho làn da của bạn bị kích ứng mãn tính.Các yếu tố khác gây viêm mãn tính bao gồm eczema, vẩy nến, viêm da và bệnh da trứng cá đỏ do viêm.
Túi mắt (bọng mắt)
Túi mắt là biểu hiện chung của hiện tượng phù nề nhẹ vùng mắt. Phù nề là do sự tích luỹ các dịch thể thừa trong các tổ chức mềm và thể hiện bằng sự sưng. Phù nề làm căng da và dẫn đến vết nhăn và vết lõm trên da. Vùng mắt đặc biệt dễ phù nề do mạng mao mạch dày đặc và không có các lớp mỡ đệm. Rất quan trọng là phải hiểu rằng sự phù nề nặng (đặc biệt nếu không giới hạn ở vùng mặt) có thể là dấu hiệu không tốt về sức khoẻ, ví dụ như dị ứng, suy thận hoặc gan. Cần phải khám bác sĩ để có các biện pháp chữa trị.
Một tình trạng hay gặp hơn là xuất hiện “túi mắt buổi sáng” (phù nề mặt nhẹ thường xẩy ra vào buổi sáng và biến mất trong ngày) có nguyên nhân do các yếu tố về lối sống (mất ngủ, uống rượu v.v…) hơn là do các vấn đề về sức khoẻ. Cần chú ý khắc phục” túi mắt buổi sáng” không phải bởi vì nó chỉ là một phiền toái thoáng qua mà chính đó là một trong những yếu tố quan trọng làm lão hoá vùng mắt.
Sự biểu lộ của nét mặt
Có một số biểu lộ của nét mặt, nếu lặp đi lặp lại nhiều lần, sẽ tạo nên cái gọi là “nếp nhăn di động”. Đặc biệt sự nhíu mày tạo nên các nết nhăn được gọi là “nếp nhăn cau có” vì các nếp nhăn trên trán được coi như các đường nét của sự cau có. Nhiều người hay nhíu mày hoặc cau có mà không biết được điều đó. Bước đầu tiên để giảm nhíu mày hoặc cau có là bạn phải nhận biết được điều đó. Tiếp theo là phải tạo một thói quen/phản xạ thư giãn nét mặt, đặc biệt khi bạn cảm thấy bắt đầu nhíu mày hoặc cau có. Nhíu mày cũng là hiện tượng hay gặp ở những người hay đọc gần và không mang kính thuốc hoặc kính không đủ độ. Nếu bạn không thấy rõ ở khoảng cách xa khi mắt bạn thư giãn có nguy cơ bạn bắt đầu nhíu mày. Cần phải thay đổi kính mắt để nhìn rõ.
Lạm dụng trang điểm
Các sản phẩm trang điểm thường chứa các chất kích ứng da mạnh. Vì lợi ích sức khoẻ lâu dài của làn da bạn, tốt nhất là sử dụng vừa phải các sản phẩm trang điểm, đặc biệt trên vùng mắt. Trang điểm lâu dài có thể gây hại cho da vì các sản phẩm trang điểm có chứa các hoá chất mạnh và đòi hỏi phải dùng các dung môi kích ứng để tẩy trang.
Lạm dụng các sản phẩm chăm sóc da
Việc sử dụng một cách bừa bãi các sản phẩm chăm sóc da đa dụng có thể gây ra các tác hại. Trước hết, một số sản phẩm không có tác dụng: không chỉ là vấn đề lãng phí tiền bạc mà chúng còn ngăn cản sự hấp thu các sản phẩm có tác dụng. Thứ hai, một số sản phẩm có thể chứa các thành phần có thể tác hại đến da lâu dài. Cuối cùng, nhiều sản phẩm có tác dụng đã được chứng minh một cách khoa học là có lợi cho da như retinoid, vitamin C hoặc alfa-hydroxy acid cũng có thể gây kích ứng và/hoặc gây tác hại nếu sử dụng không đúng cách hoặc lạm dụng. Cần phải chọn lựa đúng những sản phẩm bạn dùng và cách dùng. Thời gian dùng để nghiên cứu lựa chọn không chỉ giúp bạn tiết kiệm tiền bạc mà còn giúp bạn tránh được các tác hại không cần thiết đối với làn da.
Làm vệ sinh quá mức và lạm dụng lột da mặt
Một số hoạt động chăm sóc da có thể đem lại nhiều tác hại hơn là có lợi khi sử dụng sai hoặc lạm dụng. Đặc biệt, việc làm vệ sinh quá mức sẽ lột bỏ lớp sáp (bã nhờn) bảo vệ da và có thể làm cho da khô, da nhậy cảm và các vấn đề khác. Cần tránh rửa ráy với các chất tẩy rửa mạnh (xem phần trên) và các dụng dịch cồn. Các chế phẩm làm sạch da có cồn / các chế phẩm làm săn da có cồn chỉ được dùng cho những người có da rất nhờn nhưng là những dung dịch gây khô da mạnh đối với bất cứ ai. Tránh rửa ráy làn da với nước nóng. Tránh rửa ráy và/hoặc rửa quá hai lần mỗi ngày.
Một vấn đề hay lạm dụng khác là lột da mặt. Thỉnh thoảng lột da mặt có thể có lợi: làm tươi mới bề mặt da, tăng tuần hoàn máu và làm da tươi sáng. Tuy nhiên, lột da mặt có thể gây tác hại: bạn cần phải phá huỷ và tẩy lớp tế bào ngoài cùng của da. Lý tưởng là bạn chỉ lột lớp tế bào chết trên bề mắt da: lớp sừng. Tuy nhiên nếu bạn lột da mặt thường xuyên hoặc quá mạnh, bạn có thể loại bỏ và/hoặc gây hại đến các tế bào sống. Điều đó có thể gây tổn hại lâu dài đến làn da và sẽ làm mất khả năng tái tạo da.
